คุณเคยเผชิญกับคนขับรถอารมณ์ร้อนเวลาขี่จักรยานบ้างไหมครับ ? อย่างคนในภาพนี้ที่หยุดรถมาชี้หน้าคุณว่า “ขี่จักรยานประสาอะไรกันวะ เดี๋ยวก็ตายห..หรอก” หากคุณเคยมีประสบการณ์มาแล้ว คุณทำอย่างไร แต่ถ้าคุณยังไม่เคยประสบมาก่อน หากคุณตกอยู่ในสถานการณ์เช่นนี้ คุณจะทำอย่างไร ?
ถ้าเขาแค่หยุดรถ หรือไม่หยุดแต่ขับชะลอความเร็วลง แล้วโผล่หน้ามาด่า จากนั้นก็ขับรถไป เรื่องก็น่าจะจบลงเท่านั้น แต่ถ้าคุณใช้วาจาตอบโต้กลับไป เขาก็อาจจะหยุดรถลงมาโต้เถียงหนักขึ้น และถึงขั้นลงไม้ลงมือ ถ้าคุณสู้ก็มีแนวโน้มว่าจะเป็นเหมือนในข่าวโทรทัศน์ที่คนขับรถอารมณ์ร้อนลงมาถกเถียง ชกต่อย ทำร้ายร่างกายกัน ซึ่งอาจจะร้ายแรงไปถึงขั้นมีการสูญเสียชีวิต
ต่อสถานการณ์เช่นนี้ คุณต้องระลึกอยู่เสมอว่า ไม่ว่าคุณจะถูกหรือผิดตามหลักการตามกฎการใช้ถนนใดๆ คุณผู้ใช้จักรยานคันเล็กก็อยู่ในสถานะที่ด้อยกว่า เปราะบางกว่า เสียหายได้มากกว่าคนขับรถคันใหญ่เสมอ
ดังนั้นสิ่งที่สำคัญที่สุดเหนืออื่นใดคือ รักษาตนให้ปลอดภัย และไม่ตอบโต้ เพราะมีแต่จะทำให้ความขัดแย้งขยายตัวบานปลายยกระดับขึ้นไป จำไว้ว่า เมื่อคุณรับมือกับคนที่หยุดรถมาตะโกนด่าคนแปลกหน้าที่เขาไม่รู้จักบนถนน คุณไม่ได้รับมือกับคนที่ใช้สติ ใช้เหตุผล ใช้สามัญสำนึก ในการคิด การตัดสินใจกระทำการใดๆ การพยายามใช้เหตุผล ใช้หลักการความถูกต้อง มาพูดจาทำความเข้าใจกับเขาจึงไม่แก้ปัญหาใดๆ และควรเป็นสิ่งสุดท้ายที่คุณคิดจะทำ ไม่ว่าคุณจะมีไหวพริบอย่างไร คุณก็ไม่มีทางเปลี่ยนใจ เปลี่ยนความคิด ของคนขับรถที่กำลังอารมณ์ขุ่นมัวเดือดพล่านถึงขั้นที่ยอมเสียเวลาอันมีค่าหยุดการเดินทางไปยังจุดหมายที่เขาต้องการไป มามีปฏิกิริยากับคุณกลางถนนได้
ยับยั้งชั่งใจ ปิดปากเอาไว้ ถ้าจำเป็นต้องพูดจาอะไรออกไปจริงๆ ก็อย่าได้โต้แย้งให้สถานการณ์ตึงเครียดยิ่งขึ้น ในทางตรงข้าม ใช้ถ้อยคำและท่าทีที่จะทำให้สถานการณ์คลี่คลายและอารมณ์ของเขาเย็นลง เช่น รับว่าได้ทำในสิ่งที่ทำให้คนขับรถโกรธ(ไม่ว่าคุณจะได้ทำสิ่งนั้นจริงหรือไม่ก็ตาม)และกล่าวขอโทษ ใช้ท่าทีที่เป็นมิตรเข้าไว้ การที่คนขับรถขาดสติ ถูกครอบงำด้วยอารมณ์โกรธ ไม่ได้หมายความว่าคุณต้องขาดสติ ตกเป็นเหยื่อของความโกรธไปด้วย มันไม่ได้ทำให้สถานการณ์ดีขึ้น มีแต่ทำให้เลวร้ายลง
แต่ถ้าเขาลงจากรถตรงเข้ามาหาคุณล่ะ และคุณรู้สึกได้ทันทีว่าคุณกำลังถูกคุกคาม อาจจะถูกทำร้าย จะทำอย่างไร หนีครับหากทำได้ การหลีกหนีจากสถานการณ์การเผชิญหน้าที่คุณไม่ได้เป็นคนเริ่มไม่ใช่การแสดงความขี้ขลาดแต่ประการใด หนีไปยังที่ที่คุณคิดว่าปลอดภัยและติดต่อตำรวจ หากเห็นว่ามีเจ้าหน้าที่ตำรวจอยู่ใกล้ๆก็ตรงเข้าไปหาเลย และที่สำคัญ จดจำรูปพรรณสัณฐานของรถคันนั้น โดยเฉพาะหมายเลขป้ายทะเบียน เอาไว้ให้แม่น
ดังนั้นผู้ใช้จักรยาน และความจริงผู้ใช้ถนนทุกคน ควรจะฝึกตนเองให้หูตาไวในการสังเกตสิ่งต่างๆ และให้มีความจำดีต่อสิ่งเหล่านั้น และจะให้ดียิ่งขึ้นก็หาคนที่อยู่ใกล้ๆ มาเป็นพยาน มันจะช่วยคุณได้มากหากเกิดเหตุที่ไม่พึงประสงค์ขึ้น ในทางตรงข้าม หากคุณพบเห็นผู้ใช้จักรยานคนอื่นตกอยู่ในสถานการณ์เช่นนั้น โดยเฉพาะหากเขาถูกคุกคาม ถูกทำร้าย ก็หยุดลงมาช่วยจดจำข้อมูลต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง และพร้อมที่จะช่วยเหลือเป็นพยานหากจำเป็น ผมเคยเห็นคนขับรถช่วยกันในลักษณะนี้มาแล้วหลายครั้ง แล้วทำไมเราผู้ใช้จักรยานจะไม่ช่วยกันในลักษณะนี้บ้าง
ผมเคยหยิบเรื่องนี้มาพูดคุยในวงผู้ใช้จักรยาน และได้คำตอบกลับมาที่ทำให้ผมตกใจ มีคนบอกผมว่า เขาเคยโดนคนขับรถโผล่มาด่า แล้วเขาทำอย่างไรรู้ไหมครับ เขาขี่จักรยานตามไปทันเมื่อรถคันนั้นหยุดนิ่งกับสภาพการจราจรที่ติดขัดหรือหยุดรอสัญญาณไฟจราจรอะไรนี่ล่ะ แล้วตรงเข้าไปเตะใส่ประตูรถ อีกครั้งหนึ่งเขาตบใส่กระจกข้างจนบิดไป จากนั้นก็รีบขี่จักรยานหนีไปในทางที่คิดว่ารถคันนั้นจะตามไปไม่ได้ ผมใจหายนึกไปว่า หากคนขับคนนั้นโกรธมากและขับรถตามไปหาเขาจนพบ จะเกิดอะไรขึ้น เขาอาจจะเบียดคุณตกถนนหรือให้ไปชนสิ่งกีดขวาง หรืออาจขับชนคุณเอาดื้อๆ และหากเขาทำกับคุณไม่ได้ เขาอาจจะเคียดแค้นมองว่า ผู้ใช้จักรยานคนไหนคันไหนก็เหมือนกันหมด และเอาความโกรธแค้นไประบายกับผู้ใช้จักรยานคนอื่น อย่างน้อยก็สร้างภาพลบให้กับคนใช้จักรยานซึ่งไม่มีผลดีอะไรเลยกับคุณและผู้ใช้จักรยานคนอื่นโดยทั่วไป
การใช้จักรยานเป็นวิธีการเดินทางร่วมกับผู้ใช้ถนนคนอื่นคันอื่นเป็นเรื่องสนุก เป็นสิ่งที่ทำให้คุณมีความสุขได้ หากจะให้การขี่จักรยานของคุณเป็นเช่นนั้น ก็เคารพและปฏิบัติตามกฎในการใช้ถนนร่วมกัน โดยเฉพาะกฎหมายจราจร อย่างเคร่งครัด และอย่าทำอะไรในสิ่งที่เป็นลบหรืออาจทำให้เกิดผลในทางลบ การใช้จักรยานแม้ว่าจะเป็นสิ่งดีอย่างไรก็ไม่ได้ทำให้คุณเป็นอภิสิทธิ์ชนเหนือกว่าผู้ใช้รถใช้ถนนคนอื่น และไม่ได้เป็นการออกใบอนุญาตให้คุณละเมิดกฎการใช้ถนนอย่างแน่นอน ใจเย็นเข้าไว้ คุณอยากจะให้มีถนนที่คุณและคนอื่นในสังคมสามารถขี่จักรยานไปไหนมาไหนอย่างปลอดภัยใช่ไหมล่ะ ถ้าเช่นนั้นก็จำไว้ว่า การขี่จักรยานออกไปบนท้องถนนแต่ละครั้ง ไม่เพียงแต่คุณใช้จักรยานโดยตัวของคุณเองเท่านั้น แต่คุณเป็นทูต เป็นตัวแทน เป็นผู้นำสาส์นของผู้ใช้จักรยานทั้งมวลทั่วโลกอีกด้วย
กวิน ชุติมา
กรรมการชมรมจักรยานเพื่อสุขภาพแห่งประเทศไทย และกรรมการ-เหรัญญิกสถาบันการเดินและการใช้จักรยานไทย