ทำไมเราถึงชวนให้มีกิจกรรมทางกาย-ออกกำลังกายด้วยการเดินหรือขี่จักรยาน

ทำไมเราถึงชวนให้มีกิจกรรมทางกาย-ออกกำลังกายด้วยการเดินหรือขี่จักรยาน

ปีใหม่ผ่านมาได้หนึ่งเดือนแล้ว เมื่อขึ้นปีใหม่หลายคนคงตั้งปณิธานว่าจะตั้งใจทำอะไรใหม่ให้ชีวิตดีขึ้น สังคมดีขึ้น  ปณิธานนี้อาจจะรวมถึงการดูแลสุขภาพให้ดีหรือดีขึ้น และเมื่อพูดถึงการดูแลสุขภาพ ก็มีความเป็นไปได้สูงว่า ความตั้งใจนี้จะรวมถึงการออกกำลังกาย อาจจะเป็นการเริ่มออกกำลังกายจากที่ไม่ได้ทำมาก่อนเลย หรือที่ทำอยู่แล้วก็ทำให้เป็นประจำจริงจังมากขึ้น 

ตรงนี้ชมรมจักรยานเพื่อสุขภาพแห่งประเทศไทยเราก็อาจจะเสริมอย่างที่กล่าวเสมอมาว่า ถ้ายากที่จะออกกำลังกาย (physical exercise)เป็นประจำ อย่างน้อยตั้งใจให้มีกิจกรรมทางกาย (physical activity) เป็นประจำสม่ำเสมอก็ยังดี ทำให้ได้รวมๆ อย่างน้อยสัปดาห์ละ 150 นาทีตามที่องค์การอนามัยโลกแนะนำ

แต่เราท่านหลายคนก็คงรู้และอาจมีประสบการณ์ด้วยตนเองว่า การตั้งปณิธานนั้นเป็นเรื่องหนึ่ง การทำให้ได้ตามปณิธานเป็นอีกเรื่องหนึ่ง ไม่ยกเว้นการออกกำลังกายหรือการมีกิจกรรมทางกาย ไม่ว่าคุณจะเตรียมตัวอย่างไร ไปสมัครเป็นสมาชิกยิมหรือสโมสรออกกำลังกาย (ที่สมัยนี้เรียกกันว่าฟิตเนส)  ซื้อรองเท้ากีฬา-ชุดกีฬาใหม่ ฯลฯ ก็ไม่ได้เป็นหลักประกันว่า คุณจะทำไปได้นาน ได้เป็นประจำ  แค่มีความตั้งใจความรู้สึกดีๆเป็นเบื้องต้นนั้นไม่พอ คุณต้องรู้วิธีทำให้ความสำเร็จในการทำตามปณิธานของคุณอยู่ไปได้อย่างยั่งยืนด้วย

ดร.มิเชล เซการ์ ผู้เขียนหนังสือชื่อ “ไม่ต้องเหงื่อตก: วิทยาการง่ายๆ ว่าด้วยแรงกระตุ้นจะทำให้คุณออกกำลังกายไปตลอดชีวิตได้อย่างไร”  บอกว่า คนจำนวนมากล้มเหลวที่จะออกกำลังกายให้ต่อเนื่องเป็นประจำไปได้นานๆ  เพราะมนุษย์เราจะเลือกความรู้สึกดีๆหรือความสุขที่เกิดขึ้นทันทีหรือในระยะสั้นๆ มากกว่าผลประโยชน์ที่จะได้มาในระยะยาว  กลุ่มตัวอย่างในการศึกษาที่เธอทำร้อยละ 75 บอกว่าพวกเขาออกกำลังกายด้วยเหตุผลทางด้านสุขภาพ  ในขณะที่ร้อยละ 25 ออกกำลังกายเพราะทำให้คุณภาพชีวิตดีขึ้น  เธอพบว่าเมื่อเวลาผ่านไปหนึ่งปี ส่วนใหญ่ของกลุ่มที่ตั้งเป้าออกกำลังกายเพื่อลดน้ำหนักและสุขภาพดีใช้เวลาออกกำลังกายโดยรวมน้อยที่สุด น้อยกว่ากลุ่มที่มีเป้าหมายอื่นถึงร้อยละ 32

ดังนั้นหากคุณจะทำให้การมีกิจกรรมทางกายหรือการออกกำลังกาย “ติด” เป็นนิสัย คุณก็ต้องทำให้มันเป็นสิ่งที่คุณชอบ  คุณจะชอบมันได้อย่างไร มันก็ต้องเป็นสิ่งที่ทำได้ง่าย(หรือทำได้ไม่ยากเกิน) ทำแล้วมีความสุขหรือสนุก และเป็นสิ่งที่คุณเห็นผลดีได้เลยในขณะที่ทำ ในทันทีหลังทำเสร็จ หรือไม่นานหลังจากนั้น ไม่ใช่ต้องคอยไปอีกเป็นปีๆ 

 อีกอย่างหนึ่งคือ หากคุณเคยมีภาพลักษณ์หรือประสบการณ์ที่ไม่ค่อยดีเกี่ยวกับกิจกรรมทางกายหรือการออกกำลังกายมาก่อนในอดีต ไม่ว่าจะย้อนกลับไปถึงวัยเด็ก หรือความล้มเหลวที่เคยทำไม่ได้ตามที่ตั้งใจในการตั้งปณิธานครั้งก่อนๆ  ก็ต้องลบภาพหรือความรู้สึกที่เป็นลบนั้นออกไปให้หมด  การออกกำลังกายไม่จำเป็นต้องเป็นเรื่องยาก ต้องใช้ความพยายามทำอย่างหนักหน่วง ต้องไปห้องยิมหรือสถานออกกำลังกายหรือสนามกีฬา ไปเข้าหลักสูตร มีครูฝึกหรือคนสอน มีชุดมีอุปกรณ์พร้อมพรั่ง เพราะเราไม่ได้ต้องการเป็นนักกีฬา (แต่ถ้าคุณตั้งปณิธานตั้งใจจะเป็นนักกีฬา นั่นก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง พ้นไปจากบทความนี้)  ดังนั้นสำหรับเราท่านทั่วไปที่ไม่ได้มีวัตถุประสงค์พิเศษ เช่น บริหารหรือเสริมสร้างร่างกายเฉพาะส่วน ก็อาจจะเริ่มด้วยการมีกิจกรรมทางกายเป็นประจำให้ได้อย่างน้อยตามที่องค์การอนามัยโลกแนะนำ หาหรือสร้างโอกาสที่จะได้เคลื่อนไหวร่างกายก็เพียงพอ

ตรงนี้เองที่การเดินและการขี่จักรยานเข้ามา  แม้การขี่จักรยานต้องการอุปกรณ์คือจักรยาน แต่จักรยานธรรมดาราคาไม่กี่พันบาทที่คนทั่วไปใช้ก็เพียงพอแล้ว ไม่ต้องไปใช้จักรยานราคาหลายหมื่นหรือเป็นแสนๆ และขี่ที่ไหนก็ได้ที่สะดวกและปลอดภัย ไม่ต้องไปสถานที่พิเศษ  ความจริงการว่ายน้ำก็เป็นการออกกำลังกายที่ดีอีกอย่างหนึ่ง  การเดิน การขี่จักรยาน และการว่ายน้ำเป็นกิจกรรมที่ใครๆ ก็ทำได้  และเป็นกิจกรรมทางกาย-การออกกำลังกายที่องค์การอนามัยโลกแนะนำให้ผู้สูงอายุทำ  หากแต่จะว่ายน้ำให้ปลอดภัยก็ต้องไปที่สระ และสระว่ายน้ำไม่ใช่สิ่งที่คนทั่วไปจะมีเป็นของส่วนตัวหรือเข้าถึงได้ง่าย  จึงเหลือการเดินการขี่จักรยานที่เราสามารถทำเป็นส่วนหนึ่งของการใช้ชีวิตประจำวันได้ คือเป็นวิธีที่เราใช้เดินทางไปไหนมาไหนอย่าง “เป็นธรรมชาติ”  เดินหรือขี่จักรยานไปเรียน ไปทำงาน ไปประกอบกิจต่างๆ ไม่ต้องจัดเวลาหรือใช้ความพยายามเป็นพิเศษเพิ่มเติมในการมีกิจกรรมทางกายหรือออกกำลังกาย  นอกจากนั้นการเดินและการขี่จักรยาน โดยเฉพาะการขี่จักรยาน ทำให้มีความสุข  คนจำนวนมากเริ่มขี่จักรยานด้วยเหตุผลต่างๆ นานา แล้วก็ “ติด” หันมาขี่จักรยานอย่างจริงจัง

นอกจากนั้น การเดินและการขี่จักรยานทำให้คุณมีสังคมกว้างขึ้น และเมื่อใช้การเดินและการขี่จักรยานเป็นวิธีเดินทางแทนยานพาหนะที่ใช้เครื่องยนต์ที่มีการเผาผลาญเชื้อเพลิงสร้างก๊าซเรือนกระจกและมลพิษทางอากาศ คุณยังได้ช่วยชุมชน ช่วยสังคม ช่วยประเทศ ช่วยเพื่อนมนุษย์ และช่วยโลก ในทันทีอย่างเป็นรูปธรรม

การเดินและการขี่จักรยานจึงเป็นกิจกรรมทางกาย-การออกกำลังกายที่ดีที่สุดสำหรับคนทั่วไป เราจึงชวนคุณให้เดินและใช้จักรยานให้มากที่สุดในชีวิตประจำวัน และทำงานทั้งผลักดันให้รัฐและภาคส่วนต่างๆ มีนโยบาย แผน มาตรการ งบประมาณ และทำกิจกรรมต่างๆ มาเอื้อ มาส่งเสริมสนับสนุน ให้เดินให้ขี่จักรยานได้ง่าย สะดวกสบาย และปลอดภัยมากที่สุด

กวิน ชุติมา 

กรรมการชมรมจักรยานเพื่อสุขภาพแห่งประเทศไทย

Print PDF